بستنی یکی از محبوبترین و خوشمزهترین دسرهای دنیا است که در هر گوشهای از کره زمین طرفداران زیادی دارد. این دسر یخزده بهویژه در فصول گرم سال از محبوبیت بیشتری برخوردار است و تقریباً هر کسی، در هر سنی، میتواند از آن لذت ببرد. بستنی علاوه بر طعمهای مختلف، با ترکیبات متنوع خود از شیری تا میوهای، بهراحتی میتواند ذائقههای مختلف را راضی کند.
بستنی بهطور کلی به عنوان دسر یخزدهای که معمولاً از مواد لبنی (شیر، خامه، شکر و ...) تهیه میشود شناخته میشود، اما ریشههای آن به قرنها پیش باز میگردد.
چین باستان: استفاده از یخ و برف برای سرد نگهداشتن نوشیدنیها و دسرها به دوران چین باستان باز میگردد. چینیها در حدود ۲۰۰۰ سال پیش از روشهایی برای ترکیب یخ و شیر استفاده میکردند که در نهایت به نوعی دسر یخزده شباهت پیدا میکرد.
روم باستان: در دوران روم باستان، امپراتورها و ثروتمندان از یخهای طبیعی که از کوهها جمعآوری میشدند استفاده میکردند تا نوشیدنیها و دسرهایی شبیه به بستنی درست کنند. آنها از میوهها، عسل و شیر برای طعمدهی به این یخهای شیرین استفاده میکردند.
قرون وسطی و رنسانس: در دوران رنسانس، دسترسی به یخزدهها و تکنیکهای پیشرفتهتر بیشتر شد. طبق اسناد تاریخی، خانوادههای سلطنتی در اروپا از یک نوع دسر شبیه به بستنی استفاده میکردند که در آن ترکیب شیر و شکر منجمد میشد.
اختراع بستنی مدرن: تولید بستنی به شکل امروزی و استفاده از کرم و شیر، همراه با مخلوط کردن آنها در دمای بسیار پایین، به قرن ۱۷ میلادی برمیگردد. در این زمان بود که اولین دستگاههای بستنیسازی به وجود آمد و طعمهای مختلف به آن اضافه شد.
بستنی معمولاً از مواد اولیه زیر تهیه میشود:
شیر: ماده اصلی بستنی که به آن طعم و بافت میدهد.
خامه: باعث میشود بستنی نرم و کرمی شود.
شکر: طعم شیرینی را به بستنی میدهد.
زرده تخممرغ (در برخی از انواع): برای غلظت و غنای طعم بستنی استفاده میشود.
عصارهها و طعمدهندهها: مثل وانیل، شکلات، میوهها، و دیگر طعمها برای تنوع.
فرآیند تولید بستنی شامل چند مرحله است:
پاستوریزاسیون: مخلوط مواد اولیه حرارت داده میشود تا هرگونه باکتری از بین برود.
همزدن: مخلوط به طور مداوم هم زده میشود تا از ایجاد بلورهای یخ بزرگ جلوگیری کند.
منجمدسازی: مخلوط در دمای بسیار پایین قرار میگیرد تا به حالت یخزده درآید و بستنی شکل بگیرد.
بستنی در انواع مختلف و با طعمهای گوناگون تولید میشود. این تنوع به این دلیل است که بستنی میتواند از مواد مختلفی به عنوان طعمدهنده استفاده کند.
بستنی وانیلی: یکی از پرطرفدارترین و سادهترین طعمهای بستنی است که با عصاره وانیل درست میشود.
بستنی شکلاتی: با استفاده از پودر یا شکلات ذوبشده، این نوع بستنی طعم عمیق و غنی شکلاتی دارد.
بستنی میوهای: این بستنیها از پوره میوههای مختلف مانند توتفرنگی، لیمو، موز یا تمشک تهیه میشوند و طعمی تازه و میوهای دارند.
بستنی پستهای و گردویی: انواع دسرهای بستنی با مغزهای مختلف مثل پسته یا گردو که طعمهای خاص خود را دارند.
بستنی یخدار (سوربیت): نوعی بستنی است که بیشتر از میوهها و بدون مواد لبنی تهیه میشود.
بستنی نرم (Soft Serve): این نوع بستنی که بیشتر در دکههای بستنی و فستفودها یافت میشود، نرمتر از بستنیهای معمولی است و بهطور مستقیم از دستگاه بستنیساز بیرون میآید.
بستنی غیرلبنی: این بستنیها برای افرادی که نمیتوانند لبنیات مصرف کنند، تهیه میشود و معمولاً از مواد غیرلبنی مانند شیر بادام یا شیر نارگیل استفاده میشود.
بستنی در بسیاری از کشورهای دنیا یک دسر محبوب است، اما در هر کشور نوع خاصی از بستنی با ویژگیها و طعمهای متفاوت مورد توجه قرار دارد.
آمریکا: در ایالات متحده، بستنی یکی از دسرهای پرطرفدار است. مصرف بستنی بهویژه در تابستان بسیار رایج است و برندهای بزرگی مثل "بن و جری" (Ben & Jerry's) و "هاگنداز" (Häagen-Dazs) در این کشور مشهور هستند.
ایتالیا: در ایتالیا، بستنی به نام "جلاتو" (Gelato) شناخته میشود که غلیظتر از بستنی معمولی است و طعمهای متنوعی دارد.
مکزیک: بستنیهای سنتی مکزیکی اغلب با طعمهای خاص و بافت متفاوتی تهیه میشوند و در خیابانها بهصورت دستساز و با مواد تازه به فروش میرسند.
فواید:
منبع کلسیم: بستنی به دلیل استفاده از شیر، منبع خوبی از کلسیم است که برای سلامت استخوانها مفید است.
تأمین انرژی: بستنی به دلیل داشتن شکر و چربی، انرژی بالایی دارد و میتواند سریعاً انرژی مورد نیاز بدن را تأمین کند.
معایب:
چربی و شکر بالا: مصرف بیش از حد بستنی میتواند منجر به افزایش وزن و مشکلاتی مانند دیابت یا بیماریهای قلبی شود.
عدم تحمل لاکتوز: افرادی که به لاکتوز حساس هستند، نمیتوانند از بستنیهای معمولی استفاده کنند.
بستنی یک دسر لذیذ و محبوب است که تاریخچهای طولانی دارد و در حال حاضر یکی از پرطرفدارترین دسرها در سراسر جهان است. این دسر به دلیل تنوع طعمها و ویژگیهای منحصر به فردش در دل همه سنین و فرهنگها جایگاه ویژهای دارد. با وجود فواید زیادی که دارد، مصرف بستنی باید بهصورت متعادل و در حد اعتدال باشد تا از بروز مشکلات سلامتی جلوگیری شود.